Sèt pans - Leon Còrdas – ATS 25

Sèt pans - Leon Còrdas – ATS 25

... Cal dire una causa : cò de Merlac e d'autris lo pan es una besonha que se manja, ni mai, ni mens. N'an totjorn agut a posita sus la taula e pòdon pas comprene de lo veire mesurat. Ieu me tòca çò que disetz perqu'al meu ostal se n'es patit. Lo paura mon paire quand disiá que se seriá mes a genolhs davant una tina de vin novèl, voliá dire la soca que lo fa, la tèrra que lo noiris e lo solelh que l'amadura. Voliá dire son content. Voliá dire tanben lo viure de totis. Perque tot aicí nos ven del vin... Quand la filloxèra tuèt la vinha èremcinc dròlles a l'ostal, ieu lo pus jove, e l'ainat tot just s'aviá la fòrça de téner l'esteva. Mon paire desrabèt las socas e anèt trabalhar a la jornada a las Molèiras – una lèga anar, una lèga venir. En arribant de vèspre e a còp de dimenges adjudava l'ainat a tornar plantar. Amb çò que ganhava mon paire caliá manjar e tot. Cada jorn,en passant a Raissac, portava un pan e lo pagava. Ne manjàvem pas mai. Lo dissabte ne portava dos mas lo del dimenge èrra de sobre, sa jornada lo pagava pas, caliá estalviar los autris jorns per lo comprar. Encara l'ausissi lo paure mon paire : « Cal sèt pans per passar la setmana, un per cada jorn, e lo darrièr es lo que mai còsta de pagar. »

Un roman que pareis mai de 25 ans après èsser estat escrit, que despuèi 15 ans n'aviái donat e pas pus resvist lo manuscrit, aviái pensat que i auriá de causas a reprene, de rasons a donar pel legeire de 1977.

"A la darrièra bocada lo gojat escorreguèt son veire e sortiguèt en disent qu'aviá quicòm a faire al tractor.

"I aviá benlèu quicòm a faire que levèt lo capòt, furguèt dins la caissa de las claus, ne prenguèt una, puèi çaganhèt lo motor. Mas qué que faguèsse sa pensada èra, d'aquel moment, a vint lègas d'aquí - sa pensada embrumassida e esmeravilhada a l'encòp, coma aquelis matins d'estiu ont corrís una nèbla bassa que seguís lo clòt de la comba e passa prim los rais de lum a travèrs son sedaç magic."

"E ben ! non, i ai pas trobat res a cambiar. [...] De tot biais, lo legeire demòra jutge.

"Per çò qu'es de donar de rasons [...], me sembla qu'un parelhat de justificacions lèu fait bastaràn.

"Car, e d'abòrd, s'es aicí question d'un tractor coma d'un personatge, aquel novèl vengut n'es pas pus un, estona pas pus degun. Sus aquò, ja, lo temps a rajat... Mas las mutacions d'aquela mecanisacion las ai pas profetizadas per l'amor que podiái pas preveire qu'arribarián tan lèu e se farián tan prompte, dins l'afar de qualques annadas gaireben.

"Donc, escriguèri pas e volguèri pas jamai escriure un roman a tèsi sus la motorizacion vinhièra, çò qu'es de bon veire uèi dins l'argumentacion tecnica tròp simpla d'un moment ont i aviá pas encara benlèu un tractor per vilatge. Progrès mecanic dont, d'autre biais, se sap pro qu'a pas res levat aicí d'una occitanitat que ma generacion aviá ja destriada de la sola civilisacion tradicionala païsana.

"Aquò entendut, cerquetz pas sus la carta Raissac de Menerbés. Lo païsatge l'apagelèri coma los òmes e las situacions ni mai ni mens que cap d'autre faseire de roman. Pasmens es, aqueste païsatge autodidacte, present e vertadièr dins mon èime, ma lenga, mos uèlhs, mos pès que ne trapavan de longa la realitat fangosa o rocassièra. Coma los trabalhs, las marranas, la dignitat totjorn rebutada dont foguèri que lo testimòni d'un moment e que mon pòble de las vinhas pòt totjorn mesurar a son actualitat.

"Un mot de mai. Aquela realitat sociala - que los morrefins la sonaràn pastorala - sas motivacions e son scenari avián convengut, n'aviàm sentit en comun l'expression detalhada amb lo Jòrdi Roquièr de Farrabica, que l'uèlh de sa camèra sabiá los camins de la paraula autodidacta a l'universal.

"Roman, cinèma occitan ! L'aventura de Sèt pans arribat a l'edicion - a travèrs l'espelison decisiva d'a tots - es un pauc l'aventura de nòstra vision avançada, de nòstra cèrca passada totara afortida en acte de reconquista sul país e que l'apària a son viure tant coma a son identitat."

Roman de la collection A Tots 25, IEO Edicions - IDECO.