Trèns per d'aubres mòrts - Joan-Ives Casanòva

Trèns per d'aubres mòrts - Joan-Ives Casanòva

Lo libre es una evocacion de tres figuras masculinas. Per caduna l'autor se concentra sus un moment clau de lor vida.

La critica vei lo trabalh de Joan-Ives Casanòva coma una narracion en abís, susportada per de frasa-univèrs. Una escritura rara.



Thierry Offre sus Emboligol lo sieu blòg ne fa la presentacion :

« Joan-Ives Casanova es un romieu de l'arma espelhandrada, un pelegrin ruscós de la literatura occitana [...]. Nos fai estrena amb aquest libre, Trèns per d'aubres mòrts, d'un sanctuari vertadier en omenatge ais avis defuntats (la promiera partida parla dau grand mairenau, la segonda dau grand pairenau e la tresena dau paire, mèstre d'escòla). Aquò es un chale, una òbra-monument, cròs, o puslèu lausas, de lausas literarias, escrinceladas verbalament de remembres fugidis, de paraulas mai que mai poeticas. Un dire dau ritme suau, trevat de lòngs temps de meditacions, amb d'audacias de ritme, (te faudrà trobar lei pausas de silenci...), de frasas solombrosament enmascantas que t'envertolhan a l'infinit coma "lo temps que vai e ven e vira...", es pas nòu. [...] »



Extrach :

« De que i aviá darrier leis aubres ? Podiá de ges de biais respondre tanben se lo coneissiá de còr aqueste país, se d’aquela environa pas un camin, pas un aubre, pas un ròc li èran desconeguts dempuei l’enfança, seis escorregudas a la perduda e lo trabalh, lei dralhas tant de còps enregadas amb leis ases e lei muòlas, de fenar, de lenhejar, de culhir, de semenar, d’ajudar l’un ò l’autre per recampar lei cabras ò gardar lei fedas, enfin tant de secrets esconduts sota lei pèiras de se desvelar pauc a cha pauc, çò que lei contaires disián èstre l’ànima d'un paese, aquelei preséncias de la tèrra, de legendas, de dichas, de cants mesclats ais odors e ai colors ; èra pron destacat de la realitat d’aqueu vèspre, se demandava ont restava aquela realitat e se viure èra pas demorar dins la nèbla de lume qu’envertolhava lei castanhiers, luenh dei discutidas e deis afaires deis òmes, se delaissava dau temps dei pòrcs mòrts e de son malastre, dau porciu e de la fanga, se delargava de la pena e de l’afanh de totei lei jorns, fins qu’aqueste païsatge venguèsse d’aire, d’aiga blavinèla, de sòmis congreats per aquela poussa luminosa, grana de l’espaci e dau temps, una beutat tan ferotja que se decidiguèt subran de partir. »

 L’enfant a pujat sus l’armari grand, l’an quilhat en risent ò i voliá anar per espiar lei gents, e s’es assetat ailamondaut per agachar a la passada lei femnas sortir lei lençòus e lei toalhas (ausís encara lo cracinament e lo planh lentàs e longarut dei pòrtas), lei desplegar en prenent lo temps de laissar tot l’ostau s'esparvairar e s'alisar de l’odor e de la frescor dau linge net, de l'aiga de ròsa, de la lavanda e dau papier d'Armenia se comborissent dins lei copèlas, l’enfant pausat sus l’armari, oblidat e agromolit coma un aucèu legendari, se chalant dei rires, dei paraulas murmuradas, dei crits, dei cacalàs, dei pas preissats, de la bolegadissa de tot aquel afairament, de la solombrina, dau bruch dei tiradors, deis objèctes desplaçats e abandonats, de còp d'una cançon barbotinada que sola la musica tòrna en ment, la melodia secreta, fin finala tot lo viradís e lo revolum d’un mond que laissa intrar a paupas lo lume, de rais estrechs de soleu entre lei contravents mieg barrats, lei cortinas tiradas e lei venecianas baissadas, de dessenhs estranhs, varalhant sus lei tometas, a la mesura dau temps estirat e peresós, la poussa, la poussa divina que s'avança e volastreja tras l’espaci dau membre rendut au mistèri de la dança de l’aire, tota aquela dimension aeriana e luminosa, lo lume que tusta ai fenèstras, se clina e amanèla lei pas dei femnas, entrelusidas a l’enfrominament de l'espaci. Intrèron lei doas jovenetas en tenent dins sei mans la toalha desplegada, sortida de l’armari, causida coma fau per aquelei jorns, anèron caduna au bot de la grand taula de noguier, negra e lusenta, sensa mai dire, alestissent lo gèst ample de la levar, l'auçar, ressorgentant lo repetum, lo flisc de la tela largada, tesurada e d'un còp desplegada, e la laissèron puei tombar la toalha blanca, se gonflèt d'aire en embarrant dins lo teissum lo temps cort d'un mond d'aura qu’anava segur a sa perda, mai gardava, enfra aquelei segonclas eternas, l’aparéncia de lo poder retenir, de l’embarrar, de l’escondre e l’amagar, un mond que se deviá despausar, se demenir, s’escafar e s’anequelir puei dins lo silenci de tot çò congreat, imatges primiers que l’enfant, sempre quilhat, poguèt sauvar au cròs dau remembre en se pensant qu'aquel aire, tot ben vist, èra lo rebat dau temps suspendut, asclat, estancat, esfilandrat, lo temps de la memòria empestelada dins lei libres, Iei frasas e lei paraulas ; l’escriure encadat, cotat, restancat, apasimat en una estona, adomergit e enlenit, vendriá ansin, coma la toalha que l'aire s'i escapèt a la muda, discret, leugier e prim, un pali e un trèn semonduts a l’eternitat pantaiada.