L’esclargiera - Romieg Jumèu - ATS 212

L’esclargiera - Romieg Jumèu

Roman - A tots 212

« Ren de pus triste qu’un amor que se desfa ! Tot çò qu’entreprenes per lo sauvar besquilha. Se diriá qu’un gèni maufasent mena la partida a ta plaça e empura tei sentiments marrits. »

Aqueste roman es prumier un jornau escrich per una femna, Fulvia, que ven de morir tragicament. Son tamben lei comentaris de Roman que lo legís. 6 meses d’una vita a dos, per comprene…

Dos racontes que se mesclan e s'intercalan : lo jornal intime de Fulvia, mòrta tragicament, e las soscadissas de Roman. Amb aquest roman a dos votz, Romieg Jumèu fa una creacion literari un còp de mai.

Colleccion A tots n°212, IEO edicions.

L'autor:

Romieg Jumèu es nascut a Marselha. Après d’estudis a l’Escòla de Bèlas-Arts e un Prèmi de gravadura e d’estetica, a trabalhat dins la publicitat. A ja publicat "Sénher Quau", "Cronicas imaginàrias", "Pantòri" e "Embolh a Malamosca" dins la colleccion « a Tots », e un recuelh de poèmas, "E siguèsse una nafra... la lutz".

Article critique:

Romieg Jumèu es un autor prolixe que nos regala regularament de sas òbras. Pas qu’a las edicions IDECO nos gratifiquèt ja de sièis libres de pròsa. Atanben, es amb grand plaser qu’avèm dobèrt aquel seten òpus. Se la quantitat es pas forçadament pròva de qualitat, çò de segur - d’ont mai per çò que tòca a Romieg Jumèu - una produccion nombrosa demòstra una sensibilitat artistica de despartir. Tot agach sul monde, tota interpretacion personala del monde es bon de considerar. Se dirà jamai pro que los artistas son aquí per balhar de colors a la vida. Una vida que de còps n’a plan de besonh. Aquel libre novèl de Romieg Jumèu es engimbrat d’un biais pauc usitat en literatura, e particularament en literatura occitana. Per anar fins a cima de la seu creativitat, l’escrivan provençal crenta pas sortir dels sendarèls caucats. Se tracha aquí de la lesca de vida de dos personatges que visquèron una comunion amorosa de las brèvas. Dos passionats que despartiguèron un amor ardent. Aquela istòria se presenta al legeire coma una dança en coble. Cadun faguent en alternància son pas del seu costat. Mas aquel balet fa pensar mai a un tango de las figuras rufas que non pas a una valsa, leugièra e suauda. Tè tu, tè ieu ; cadun dels protagonistas jòga sa particion d’aquesta mena d’opèra escricha e dirigida de man de mèstre per Romieg Jumèu. L’istòria es contada de mercés un punt de vista binari e alternatiu sens que l’un siá privilegiat rapòrt a l’autre. Aquela postura narrativa es quasi una novetat. Dins aquò residís l’originalitat de l’òbra. Se tracha d’un biais d’enfaciar la literatura que permet a l’autor d’aprigondir, d’alargar son camp d’expressivitat.

Sens comptar que manca pas d’imaginacion e que las trobalhas s’encadenan las unas darrèr las autras. L’autor sap instillar lo suspens amb la mestresa d’un apoticari del vèrb. Cal dire que presentament es servit per l’aura sulfurosa, benlèu mai a tòrt qu’a rason, de la bona vila de Marselha. Atal un ambient pesuc percorrís lo debanar del roman. Emai se l’autor o a pas volgut implicitament, lo legeire conscientament o pas, a lèu fach de cabuçar dins los mistèris ensolelhats de la ciutat foceana. Un mitan ont los sòrnes manipòlis, los desavènis e las traïsons se traman de longa als pès de la Bona Maire. Dins aquel borbolh vilandrés que sovent revèrta la bolhaca, malur a lo que creiriá que l’amor se pòt crompar. Lo bomerang risca de li tornar sul nas. Romieg Jumèu nos fa dintrar e viatjar dins un monde ont es malaisit de far la tria entre murtres e suicidis, entre sacamands e politicians, entre afaristas e corruptors corruptibles. Dins aquela mena de jornals intimes imaginats per l’autor s’entrevescan amor, venjança, dardenas e desir de poténcia. Un coctèl explosiu dins lo qual presa nadar la literatura negra. Dins aqueste obratge coma dins sos precedents, l’autor possedís l’engèni de l’acorchi que va drech a l’essencial : « Coma se fasiá qu’una joina femna tan fina, tant delicata, tant reservada se posquèsse plaire dins aquel castèu de B.D. ? ». Romieg Jumèu sap susprene lo legeire de mercés la seu mestresa de la lenga e la seu psicologia tras que fina. Aqueste roman a mai d’una tireta. Es, entre maitas lecturas, lo raconte d’un rescontre. Es una reflexion menimosa, una radiografia de l’anma umana dins çò de mai sanitós e de mai òrre que pòt aver. Romieg Jumèu nos ofrís aquí un tèxte que per d’unes costats reverta la faula, mas una faula de la conclusion incertana ; incertana fins a gaireben lo punt final. De l’autor auriam pasmens pogut esperar una narracion pus druda, pus espessa, pus sarrada dins son debanar. Se l’engimbradura del roman es originala, l’ambient prepausat pòt, a moments, paréisser convengut.

Me sembla que las malhas de l’escritura son, a passas, dessarradas ; tròp lascas per pivelar lo legeire de cap en cima. Es almens l’impression que me daissèt la primièra lectura de l’obratge. Mas se sap ben pro que d’unes libres demandan d’èsser tornat legits. Probablament qu’aquesta « Esclargiera » deu èsser del nombre. Aquel autor provençal, d’una granda fluiditat narrativa, es un actor que compta dins la literatura occitana contemporanèa. Per el coma per d’autres escrivans botinhats del public, soi còrmacat de constatar que lor trabalh siá pas reconegut a son prètz. M’arriba d’aver l’impression marrida que los autors actuals son daissats de caire, son daissats dins l’escurina. Malurosament semblariá que la causa siá pas pròpria als escrivans. Me maini que los qualques mèdias occitans que nos demòra fan pas cas tanpauc a la produccion picturala, teatrala, musicala, etc… coma s’èrem incapables d’aver un agach multiple sus nòstra pròpria produccion culturala. Pr’aquò, una critica intelligenta es indispensabla al vam e a l’illustracion de las arts occitanas. Ela poiriá enançar una emulacion sanitosa. Ela sola poiriá provocar d’experimentacions artisticas novèlas e de vocacions inesperadas.

Article de Sèrgi Viaule, La Setmana dau 9 de genier de 2018.