Poèmas 1943/1984 - Robert LAFONT

Poèmas 1943-1984 - Robert LAFONT

Recuèlh de poèmas: Paraulas au vièlh silenci (1946), Dire (1957), Pausa cerdana (1962), L'Ora (1963), Aire liure (1974), Lausa per un solèu mòrt e reviudat (1984), Poèmas esparpalhats (1946-1981).

De Robèrt Lafont, se coneis primièr l'òbra, multipla, de lingüista, d'istorian de la literatura d'òc, de medievalista, de sociològ e de teorician politic de l'occitanisme contemporanèu.
Se coneis tanben l'amplor de son òbra romanesca en occitan, que fa d'el lo prosator probable lo mai divèrs e lo mai productiu de tota l'escritura occitana del sègle 20.
Se coneis mens lo poèta, ça que la "Robèrt Lafont es d'en primièr un poèta e aquò's per la poesia qu'intra en escritura. […] La poesia per el […] es lo còr escur e bategant, 'lo centre pus centre' d'una quista que se confond amb sa vida e que podèm definir coma una cèrca de paraula. Paraula personala que remonta al paradís de l'enfança, eiretada d'un papet tutelar que son estatura domina tota la vida e tota l'òbra. Paraula collectiva que cal tornar a un pòble vençut passat a costat de son destin, per que sortisca de son 'vièlh silenci' e torne venir un subjècte d'istòria. Parlar e far parlar. La paraula personala rejonh la paraula collectiva. […] Sensitiva e cerebrala, liura o somesa a la mesura del vèrs, la poesia de Robèrt Lafont es una temptativa per agantar lo mond pel còr e per l'intelligéncia" (Joan-Claudi Forêt).

Libre bilingüe: poèmas en occitan provençau amb la revirada francesa cap e cap.
Amb a la fin de l'obratge, de notícias suls principis d'edicion, la grafia e las variantas textualas.

Edicions Jorn.

Presentacion de l'editor:

Comprene e còrprene lo mond...

Lo primièr libre publicat de Robèrt Lafont es un recuèlh de poèmas : Paraulas au vièlh silenci. Sèm en 1946, el a 23 ans. Aquò's per la poesia qu'inaugura una òbra literària, scientifica e politica que comptarà mai de 110 libres.
Robèrt Lafont es d'en primièr un poèta e aquò's per la poesia qu'intra en escritura. Lo vam es pres. Pendent tota sa vida, farà paréisser de poèmas, en revistas o en recuèlhs, 9 recuèlhs en tot, de longor inegala, despuèi aquelas Paraulas au vièlh silenci fins al Viatge grand de l'Ulisses d'Itaca, traduccion de l'Odissèa, que publica en 2004 e que constituís una òbra de creacion a part entièra. Seissanta ans de poesia.
La poesia per el es pas un léser d'ensenhaire letraferit (letrat o letrut). Es lo còr escur e bategant, « lo centre pus centre » d'una quista que se confond amb sa vida e que podèm definir coma una cèrca de paraula. Paraula personala que remonta al paradís de l'enfança, eiretada d'un papet tutelar que son estatura domina tota la vida e tota l'òbra. Paraula collectiva que cal tornar a un pòble vençut passat a costat de son destin, per que sortisca de son « vièlh silenci » e torne venir un subjècte d'istòria. Parlar e far parlar. La paraula personala rejonh la paraula collectiva. Lo poèta rejonh l'ensenhaire, lo militant e lo sabent lingüista. Lo destin de l'escrivan se confond amb lo de son pòble. Un vèrs sovent citat del segond recuèlh (1957), entitolat precisament Dire, resumís la vida e l'òbra : « Lo sol poder es que de dire. »
« Lo sol poder es que de dire. » Lo lengatge es lo pròpri de l'òme e circula en el coma lo sang dins sas venas e sos vaissèls. L'òme es un èsser de paraula, una creatura traucada de porositat lingüstica. Rebastís dins lo microcosme de sa boca parlanta lo tot de l'univèrs, per anamorfòsi, es a dire per analogia e en modèl reduch. Lo lingüista inventèt una teoria per demostrar que tot acte de paraula es un accion sul mond e que sa poténcia sul mond l'òme la deu a la paraula. Es la paraula que li permet de desplaçar las montanhas.
Aprèp lo primièr recuèlh escrich a la fin de la guèrra, 11 poèmas elegiacs, plens de languison e d'esbleugiment davant lo paisatge, aquela poesia se fa a l'encòp meditacion e accion. Nos parla de la beutat del mond e de la misèria dels òmes. Beutat e misèria : dins lo grand recuèlh Dire, la primièra part s'entitola « Dire l'amor las causas » e la segonda « Dire l'òme lo segle ».
Assaja tanben de reconciliar l'àngel e la bèstia que cabisson en nos, lo còr e la rason, la sensualitat e l'intelligéncia. Un poèma del recuèlh Aire liure (1974) nos convida a « còrprene » e « comprene » lo mond, a lo consumar pels sens e per l'esperit. L'òrt, que celèbra Lausa per un soleu mòrt e reviudat (1984), es una figura del poèma : un luòc de natura ordenat per la cultura, un luòc ont se rejonhon la gisclament avugle de la vida e una volontat d'òrdre, lo projècte d'una pensada.
RL a totjorrn agut lo gost de la forma, de la paraula mesurada per la rima e lo mètre. Lausa per un soleu mòrt e reviudat propausa una reflexion suls rapòrts entre lo poèma e lo monument, lo poèta e l'arquitècte. Pèira talhada e paraula poetica s'esclairan una l'autra : lor ponch comun residís dins la forma impausada per l'intelligéncia a la substància volatila, evanescenta, abstracha de la paraula e a la densitat pesuga, escrachanta e brutala de la pèira. La forma rend la pèira leugièra e la paraula densa, las eterniza totas doas. Lo poèma tancat dins sa forma pren vida dins lo buf de la declamacion, dins çò que lo lingüista Lafont apèla lo temps operacional de la frasa, coma lo monument s'anima pas que dins la proporcion de longa cambiadissa d'ombra e de lutz distribuida pel cors del solelh.
Los grands recuèlhs, Dire et Aire liure, interrògan l'istòria e celèbran « las doas grandors de l'òme : sexe e rason ». Sensitiva e cerebrala, liure o somesa a la mesura del vèrs, la poesia de Robèrt Lafont es una temptativa per agantar lo mond pel còr e per l'intelligéncia.

Estrach :
"Lo sol poder es que de dire.
"Dire doç : una aranha
penchena lo solèu
sus lo pònt de l'aubeta.
"Dire fèr : la montanha
es una frucha amara
qu'enteriga lei sòrgas.
"Dire larg : la marina
a pausat sei doas mans
sus l'esquinau dau mond.
"Dire amic : l'amarina.

"La lenga es davant ieu
nusa coma una dròlla." (p. 117, Dire, La Lenga d'òc)