La nau dels fòls - Florian Vernet (ATS 204)

La nau dels fòls - Florian Vernet

L’apostilha que claus lo darrièr roman nos explica que lo projècte inicial se titolava Lo Radèl de la Medusa e qu’èra « una sembla autobiografia en fòrma de faula satirica un pauc tròp transparenta suls trecimacis de l’occitanisme recent ».
Precisa que se mudèt finalament en Nau dels fòls per d’escuras rasons que, sens cap de dobte, los legeires las comprendràn mièlhs que lo quite autor.

IEO Edicions, colleccion A Tots n°204

L'autor:

Florian VERNET (Besièrs, 19 d’abril de 1941) es un lingüista, pedagòg e escrivan occitan. Foguèt professor d’occitan a l’Universitat Pau Valèri de Montpelhièr abans de prendre la retirada en 2006. Es tanben un dels membres de l’Acadèmia Occitana-Consistòri del Gai Saber e a l’encòp del conselh lingüistic del Congrès Permanent de la Lenga Occitana.

La Nau dels fòls, lo darrièr roman de Florian Vernet, nos introdutz dins un univèrs baug, fat, fòl, qu'es lo rebat grotesc del nòstre... un univèrs ja explorat pel roman precedent « j@rdindelasdelicias.com », ont l'istòria èra racontada per dos bessons conservats a l'estat de fètus dins un bocal de formòl. Repren una vièlha allegoria que remonta al poèma satiric « Das Narrenschiff » de l'Estrasborgés Sebastian Brant, estampat a la tota fin del sègle XVn. Se coneis l'immensa posteritat d'aquela òbra qu'inspirèt los artistas, de Dürer a Bosch, e mantun escrivan, d'Erasme al poèta niçard Joan-Luc Sauvaigo.

Aicí lo narrator conta sa vida sul mòde picaresc : sa naissença, la condicion de sos parents, sa formacion e la debuta de sa vida adulta, totas estapas obligadas pel genre, que l'autor Vernet, ispanista de formacion, reïvindica explicitament coma modèl, en particular « El Buscón » de Quevedo. Aqueste roman de formacion (tot raconte picaresc n'es un) se debana donc dins un mond meravilhós, borlesc e sinistre, amb sa logica pròpria, coma lo de Boris Vian o del dramaturg bèlga Michel de Ghelderode, autre modèl reïvindicat. Coma dins las pèças d'aqueste, que la mai coneguda es « La Balade du Grand Macabre », los personatges son de monstres bofonesques, de mariòtas desmalugadas, que semblan remontar d'una Edat-Mejana truculenta e crudèla o de l'imaginacion d'un Rabelais enferonit (autor sovent citat aicí), per s'espompir dins nòstra modernitat destimborlada. Caramentrant es un tèma essencial dins nòstra literatura e dins la cultura populara. Lo libre de Florian Vernet, ilarant e sinistre, s'inscriu dins la tradicion carnavalenca e la transpòrta dins lo domeni romanesc per fargar un cap-d'òbra d'umor negre.

Dins una apostilha, l'autor explica la genèsi de son roman.  : « los personatges que serviguèron de modèls son passats per un sejorn reparator del costat de... [tièra dels escriveires inspirators] e per un asil dels bauges barròc, picaresc e destroy que me sembla l'imatge mai pertinent per evocar una part del pichòt (plan pichòt) mond divertissent de l'occitanisme de uèi ». S'aquela dobla version es quicòm mai qu'una mistificacion, res transpareis pas dels personatges visats e lo roman a clau demòra indechifrable. Mas son interès es endacòm mai : dins la creacion de l'univèrs fantastic qu'avèm evocat e qu'es pas a son torn qu'un univèrs de mots. Es aquí, dins la lenga, que Florian Vernet desplega lo mai de virtuositat. Aquel lingüista, autor de libres de gramatica e de lexicografia, met sa sciéncia al servici d'una vèrbia que possedís una granda fòrça comica. L'invencion verbala pareis inagotabla : expressions popularas de uèi o d'un còp èra (del teatre barròc sestian de Bruèis e de Zerbin, dont Vernet es un especialista), imatges concrèts e risolièrs, patronims borlesques (Alienòr Tafanari, Angelica Rebostèri, Falaborda, Rascanhós, Torchanava o Craquenbòsc). Lo narrator mescla tanben los registres e s'amusa a parodiar l'estil universitari en citant a tot moment de referéncias bibliograficas eteroclitas, procediment ja emplegat per Rabelais. Nombrosas e regularas (al mens una per pagina), constituisson un repic de derision que ritma lo debanament del raconte.

En mai d'un jòc de massacre jubilatòri, l'autor nos liura tota una etnografia imaginària, coma Henri Michaux dins son « Voyage en Grande Garabagne ». La Granda Garabanha vernetenca retipa la França : al centre, lo pòble elegit dels Emboligats ; al torn, las pobladas endecadas dels Territòris Inferiors, los Boçuts, dont fa partida lo narrator, los Gòis, los Goitroses, los Sordanhas, los Muts, etc. ont aurem reconegudas las minoritats lingüisticas de nòstre bèl país. Al cors d'un viatge sieu dins las periferias deseretadas, un naut dignitari emboligat, Son Excelléncia Archimèca, Supervisaire General, remarca nòstre eròi dins la molonada e decidís de li donar una educacion de tria per lo prene puèi a son servici. Lo raconte de son escolaritat dins l'Institucion (d'elèit) Tripòta e Mascanha S. A. e lo retrach de sos condiscípols son per s'espofidar e forman un cap-d'òbra de comic. Mas l'estat de totòbra al servici d'Archimèca s'avèra un esclavatge vertadièr. D'aquel moment, lo raconte vira al roman de venjança, venjança qu'avendrà d'un biais tan bigòrn e non esperat que podèm pas que ne daissar la suspresa al lector.

Lo roman es una caforna platoniciana ont arpatejan de figuras grotescas (es lo cas d'o dire per una caforna), ombras portadas de nòstra realitat pel fuòc d'una fantasiá descabestrada.