Abelhas e Forselons - Cristian Chaumont

Abelhas e Forselons - Cristian Chaumont

Epopèia del Còrs Franc de la Montanha Negra.

Una cronica de la Montanha Negra tarnesa e audenca e sos environs, de son pèmont als cantons sud del Lauragués, fins al Castrés. De 1943 a 1945, vida del mond, partejats entre collaboraires fisèls a Vichy e partisans de la Resisténcia, de còps que i a objècte de guirguilhs amai mai al dintre de la meteissa familha.

Al torn de joventas, Mirelha e Natachà, que son del país, e de Judit, una jove refugiada josieva, maire de dos enfants e que son òme es estat deportat dins un camp d'exterminacion, la vida de cada jorn de monde de totes atges e de totas situacions : los que se calan e subisson, los que s'engatjan "pel Marescal" e renhan per la terror, los que resistisson e prenon lo maquís...

Un roman coral, apiejat sus de testimoniatges e de documents istorics, que nos mèna fins a la Liberacion.

Libre illustrat de documents d’epòca. Amb bibliografia.

Edicions IEO Lengadòc.

L'autor:
Cristian CHAUMONT es Narbonés d'adopcion de mai de vint ans, nasquèt a Masamet, a ja publicat Roges Nivolasses (2010 - IEO-IDECO); Recapte Ultim (2015 - IEO Lengadòc); Autan Negra (2016 - IEO Lengadòc); Qual se soven de Naipaspro (2017 - IEO Lengadòc).

Article de critica:

Lo roman de guèrra es un genre gaire espandit dins la literatura nòstra. Es ça que la pas lo primièr còp qu’En Cristian Chaumont s’i ensaja, ja amb « Recapte ultim », paregut en 2015, nos aviá balhat un roman que l’accion se debana a l’entorn dels movements armats de resisténcia al nazisme. Aqueste còp i torna dins un decòr que sembla lo precedent : la Montanha Negra. Los quitis personatges, per d’unes costats, semblan eles tanben aparentats.

   Dins aqueste roman coma dins totes los de Cristian Chaumont lo ritme de la narracion es sostengut. I a pas ges d’alonguis. Tot i es. Manca pas res sens que i aja de subrecarga. L’autor pòrta l’agach aquí ont cal e al moment que cal. Possedís l’engèni del scenari. Aquel roman fariá un film de tria. Es en legiguent d’òbras d’aquel calibre qu’òm se maina del crimi complit per la politica franchimanda d’eradicacion de la cultura occitana. Una ignominia que priva l’umanitat d’un aplech de creacion extraordinari.

   Malgrat totas las empachas mesas en travèrs de nòstre camin, d’òmes coma Cristian Chaumont sabon resistir e tirar fèrme la lenga nòstra per la far viure. L’autor masametòl (e doncas montanegròl) o fa d’un biais espectaclós, amb art e aisa. Es un artista complet que coneis los secrets de las colors dels mots. Aquò balha la mirgalhadura dels tablèus, nombroses, que nos prepausa. Es un escrivan complit que s’amerita d’èsser reconegut per son trabalh e subretot legit. Son escritura es a l’encòp generosa e linda. La segmentacion de l’òbra es judiciosament despartida en capítols que cadun es armoniosament estacat a lo que lo precedís coma a lo que li succedís.

   Alara qu’al moment de la guèrra de 1939-1945 Occitània es estada un país de resisténcia als faissismes nazi e petanista, es curiós qu’aquela jaça potenciala de literatura guerrièra siá pas estada mai expleitada dins las letras occitanas. Montanha Negra es estat un nautiluòc dels maquises. Res d’estonant, alavetz, qu’un escrivan coma Gui Vialar s’i siá el tanben ensajat un bricon.

   Los protagonistas del roman de Cristian Chaumont son nombroses e totes plan escalcits. Cadun a una personalitat fòrta, psicologicament plan trempada. L’autor nos entraïna dins un monde dual ont las fòrças positivas an de mal a far la contra a las fòrças tenebrosas. Es una istòria alestida amb un fum de rebombidas evenemencialas que pòt pas qu’embelinar lo legeire, de cap a cima del volume. L’escrivan sap bastir un univèrs e lo far viure. Amb 380 paginas aquela òbra es gaireben un roman flume.

   Los personatges femenins pintrats per Cristian Chaumont son totes de mèstras femnas que sabon çò que vòlon e que fan çò necessari per o obténer. Mai que los òmes, mestrejan lor destinada. Pr’aquò, partisson sovent de situacions plan mens aisidas que las de lors companhs masculins. Amb los mejans que son los lors, participan activament a la resisténcia contra l’envasidor. La guèrra lor permet de se desliurar del carcan del paternalisme e del masclisme. Floteja dins aquel libre una mena de solidaritat femenina que fa gaug de viure (foguèsse ficcionalament). Las femnas i son entreprenentas, quitament tocant a lor vida sexuala, çò que porgís a l’òbra una « singulara particularitat », se gausi aquel pleonasme.

   Lo còp de mèstre de Cristian Chaumont es qu’a un moment donat, sens i tocar, fa lo parallèl entre la resisténcia al nazisme del sègle XXen e la resisténcia dels Occitans a l’invasion francesa del sègle XIIIen. Per aquò, imagina una emboscada dels maquisards contra una colona armada alemanda a ... Montjèi. Just al quiti endrech ont en abrial de 1209 Ramond-Rotgièr de Foish, son filh Rotgièr-Bernat e lo faidit Guiraud de Pepieus alestiguèron una emboscada contra una tropa de crosats compausada d’Alemands. Sola la poténcia literària d’un autor coma Cristian Chaumont nos podiá porgir una tala astúcia.

Mentretant, aquel libre editat per la seccion lengadociana de l’Institut d’Estudis Occitans a la particularitat de conténer d’illustracions fotograficas, que, a i plan soscar, me demandi çò que venon far aquí dins l’edicion d’un roman. Son de fotografias de carris d’assalt, d’avions e de camions d’epòca. S’i tròba tanben d’autras vielhariás que tomban aquí coma lo dentièr dins lo cassolet. Es damatge qu’aquelas illustracions, non solament porgisson pas res al roman que se sufís d’el-meteis, mas venon un bricon gastar l’edicion. Un roman es pas una banda dessenhada, tot deu claure dins la narracion. A pas besonh de cròças per alandar l’imaginacion dels legeires, bastan pas que los mots. L’òbra se seriá tanben ameritada d’èsser corregida abans de balhar lo « bon d’estampar » a l’imprimeire. Las dècas i son nombrosas, çò que gasta lo confòrt de lectura.

Rai d’aquò ! D’aquestas passas, l’escritura occitana se fa rara. Coma tot çò qu’es rar, es doncas preciosa. Atanben, totes los que presan la lectura en lenga nòstra auràn plaser a legir aquel roman que, malgrat quelques pichonas imperfeccions, es una òbra remirabla. Cal mercejar Cristian Chaumont de contunhar d’escriure. Aquò fasent, nos gratifica d’un present inestimable. I a pas de nacion sens lenga e pas de lenga sens literatura. Aqueste « Abelhas e forselons » es d’excellenta factura. Nos triga de tornar legir Cristian Chaumont dins sas òbras.

Article de Pèire Rabasse, 01-05-2019 dins lo lugarn PNO.