Teatre - Max Roqueta

Teatre - Max Roqueta

Revirat en francés, puèi dins de lengas nombrosas, Max Roqueta s'aquesiguèt pauc a pauc una larga notorietat internacionala. En mai de la pròsa e de la poësia, lo teatre foguèt una de sas grandas passions e un penjal màger de son òbra, puèi que laissa setze pèças de teatre acabadas.

Aquesta edicion preciosa ne porgís cinc, de genres diferents, mai que n'i a tres de totalament ineditas :
 - La Pastorala dels volurs : una nuèch de Nadal, dos colcavestits son reculhitss per un parelh de païsans rics qu'an ben enveja d'escrocar... Una pastorala umanista.
- La Podra d’embòrnia : al ser d'una victòria de Venècia suls Turcs, la Comtessa imatgina de bufar une polvera magica pels uèlhs de l'amiral venceire, que venga amorós d'ela... mas res se passarà pas coma previst ! jòcs de l’amor e de la vida dins la Republica de Venècia.
- Canta-Loba : après la casuda de Montsegur, la Loba de Pennautièr sòmia al mond avalit de sa jovença, que foguèt tanben lo de l'esplendor occitana... un oratorio qu’espèra encara lo creator de sa musica.
- La Ròsa bengali: dins un bòsc nocturne plen d'encataments, un jove colcavestit fa pacha amb un aucèl dels poders infinits... una fantasiá poetica e magica, batèsta entre poder e amor.
- La Gruma e la Sau, autra fadariá, plena de solelh, aquesta : sus l'iscla de Magalona, al temps legendari del naut atge mejan, un jove monge e una sirèna s'amorosisson un de l'autre... Una reflexion suls camins de l’existéncia.

L’edicion d'aquelas pèças de teatre de l’autor de Medelha (Médée) permetrà als amators de literatura occitana de legir una part essenciala de son òbra. Aqueste ramelet de mots, de personatges, de sentiments que nos pertòcan al pus prigond, desvela l’importància màger de l’escritura teatrala de Max Roqueta.

En abans dir, una presentacion plan interessanta de las cinc òbras per Joan-Claudi Forêt.

Edicions Letras d'òc.

L'autor:

L’òbra de Max Roqueta (1908-2005) es estada prigondament marcada per lo vilatge d’Argelièrs, entre Montpelhièr e Cevenas, ont èra nascut e aviá passat son temps d’enfança e de joventut. S’es noirida d’aqueles païsatges blaus e verdals de garrigas, de vinhas e de bòscs, entre la mar Mediterranèa e lo causse del Larzac.
Prosator, es l’autor d’una immensa « sagà panteïsta » (Philippe-Jean Catinchi) que pòrta lo títol general de Verd Paradís e reünís de pròsas brèvas e de novèlas en cinc volums (Verd Paradís pròpriament dich ; Lo Grand Teatre de Dieu ; L’uòlh dau cat ; Lo Corbatàs roge), un diari (Las Canas de Midàs), e de racòntes mai pròches de la cronica (Lo Libre de Sarà). Dins la darrièra part de sa vida, Max Roqueta se faguèt tanben romancièr, amb de libres coma La cèrca de Pendariès ; Tota la sabla de la mar e, publicat pas qu’après sa mòrt, en 2010, Mièja-Gauta o Lo gentilòme de veire, un raconte long e ample ont se mesclan ficcion e memòria personala e qu’apareis coma lo resumit e lo bilanç imaginari de tota l’òbra.
Poèta, lo primièr recuèlh de Max Roqueta, Los sòmis dau matin, publicat en 1937, lo faguèt lèu reconéisser coma un d’aqueles, amb Renat Nelli, qu’èran alara a renovelar l’escritura poëtica occitana. Seguiguèron lèu Sòmis de la nuòch, en 1942, e, mai tard, La pietat dau matin (1963). Venguèron puèi, tardièrs, los dos grands libres de la plena maturitat, qu’èran tanben recapitulacion dels poèmas meditats dempuèi los ans 1940 : Lo maucòr de l’unicòrn, en 1988 ; D’aicí mil ans de lutz, en 1995. Recapitulacions e marcas d’un agach renovelat foguèron tanben los dos volums del Bestiari, en 2000 e 2005 .
Max Roqueta marquèt tanben son temps per son òbra teatrala, que per una part importanta demòra encara inedita. Sa primièra pèça publicada, una farsejada, Lo mètge de Cucunhan, foguèt una capitada de las grandas, mantunes còps jogada sus la scèna ò a la ràdio, e sovent adaptada e revirada. Se mençonarà encara las comèdias a l’encòp negras e gaujosas, seriosas e sarcasticas, que son Lo Glossari, Lo jòc de la cabra e Lo Miralhet ; e sa tragèdia de Medeia (1989). Aquela pèça foguèt de segur lo tèxt que donèt (dins sa version francesa) enfin a l’òbra de Max Roqueta tota la reconeissença publica, larga e unanima, que se podiá esperar per ela dempuèi lontgtemps.
En contraponch fruchós d’aquelas activitats multiplas d’escrivan, caldriá pas oblidar totes los autres aspèctes de l’òbra sieuna, en occitan encara, e sovent, aquí, en francés. Max Roqueta foguèt lo companh dels pintres, dels musicians, e mai encara benlèu dels fotografs (Harold Chapman, Bernard Plossu, etc., e mai que mai Georges Souche, per qual escriguèt entre autres los tèxtes de Larzac e del Lac del Salagou). Sos prefacis, sas intervencions nombrosas dins d’obratges collectius, de catalògs de mòstras, sos discorses, sas collaboracions criticas a mai d’una revista son coma lo miralh de son òbra literària al sens pus estricte. Animator de l’occitanisme dempuèi son temps d’estudiant en medecina a Montpelhièr, Max Roqueta foguèt un dels aparaires del « Novèl Lengadòc », associacion e publicacion reactivas dins la vida de la ciutat ; o foguèt puèi del jornal militant e volontiers polemic Occitania ; puèi de ÒC, que ne venguèt un dels collaborators tre las annadas 1930. E mai aculhiguèt los Catalans de l’exilh dins la revista occitano-catalana Vida nova. Dins totas aquelas revistas, sa pluma viva e aguda e sas qualitats de polemista fasián miranda, al servici de la lenga d’òc, de la literatura e de la cultura.
Sas reviradas son benlèu una de las activitats mens conegudas de Max Roqueta, e que s’amerita d’èstre mesa en relèu. Las, francesas primièr, qu’el faguèt mai d’un còp de sos poèmas, de sas pèças de teatre ò de sas pròsas. Mas tanben las, occitanas, qu’avodèt als autres, als « grands autres » de sa vida d’el. Max Roqueta, tot al long de son existéncia, quitèt pas de revirar los autors qu’aimava e qu’avián noirit son imaginari : Federico García Lorca bèl primièr, mas tanben Dante, Omar Kayyam, John Millington Synge, qu’influencièt une part de sa dramaturgia, Antonio Machado, e, mai tard, son amic e companh de totjorn, Frédéric-Jacques Temple.

Taula:
Abans-dire (J.-C. Forêt)     7
La Pastorala dels Volurs    21
La Podra d'embbrnia     109
Ganta-Loba     165
La Rèsa bengalina     199
La Gruma e la Sau    319