Cronicas de Vent-l’i-Bufa - Joan GANHAIRE (Libre + CD)

Cronicas de Vent-l’i-Bufa - Joan GANHAIRE

Aisat de legir, aquest libre de novelas cortas es acompanhat d’un CD daus textes legits per l’autor.

Chantagreu sus Claraiga... Un borg pincat sus son terme emb un chasteu, de las ruas en penda que còlan a la ribiera, una eigleisa, un café... Dempuei sa maison de Vent-l’i-Bufa, un òme èspia viure son pitit monde : un curet sens ovelhas, un medecin que vai si talament sovent chas sas practicas que son chafre es Chaminòt, daus vielhs un pauc femnassiers, daus beveires garits e daus que son pas prestes de z’estre, daus vesins que s’aiman gaire, un celibatari un pauc baròque que per tota companhiá a sa sauma Friqueta qu’es tant faròia coma eu, un baron qu’a perdut sa fortuna e un pauc sa testa... E tot vai pas per lo mielhs dins queu vilatge que chascun plaçará onte vòu sus la carta o dins sa memòria. Aventuras ordinàrias ’ribant a dau monde ordinari ? Au legeire de n’en decidir...

IEO Perigòrd Novelum.

L'autor:

Joan Ganhaire (en francés Jean-Leopold Ganiayre) es un escrivan perigordin qu’escriu sas òbras en lemosin. Es nascut a Agen en Òlt e Garona lo 21 de mai de 1941. Après aver seguit sos estudis segondaris a Peireguers estudièt la medecina a Bordèu per s’installar com mètge en Peirigòrd ont naissèt sa vocacion d’escrivan occitan. Obtenguèt lo Prèmi Jaufre Rudèl en 2001 amb son òbra Lo viatge aquitan.

Estrach (conte de Nadal):

[...]

E tot lo monde comencet de cerchar dins los bastiments, dins las terras, sur la rota, chas los vesins… Ren en degun luòc, pas de Tetaron ! Un que fasia brave, quo era lo Desfarjas que vesia son vedeu perdut e pensava a Massabuòu que devia venir lo querre e que s’entornaria entau. ’Fectivament, sur lo còp de tres oras après mieijorn, lo camion dau merchant de bestiaus ‘ribet dins la bassa-cort, e Massabuòu ne’n davalet emb sa granda blauda negra e sa bela figura roja. Quand auvit l’afar dau vedeu perdut, poguet pas s’empaichar de rire :

– “E ben, çò-ditz, si v’autres setz pas capables de gardar un vedeu perdut, deuriatz chamjar de mestier.”

Quel afar botet pas la familha Desfarjas de bon pieu, e la velhada de Nadau s’anonciava mau. Après sopar, comenceren tot parier a se preparar per ‘nar a la messa de mianuech ; e après ‘ver passat lur ‘bilhaments nuòus, se sieteren davant la television per esperar lo moment de se botar en chamin. Lo pitit escran era plen d’estelas, de clòchas que sonavan a grand lanç, e de mainatges ‘bilhats de blanc que chantavan daus cantiques. A-d’un moment donat, los tres reis passeren, seguent l’estela dau Bargier. Quo era plan miraudios de los veire, emb lurs riches ‘bilhaments, lurs coronas, l’aur que lur gotissava de las mans. Un chant divenc los acompanhava, e la Joana Desfarjas mai lo vàslet, Loïsson, ne’n badavan.

Lo pair se laissava pas ‘nar a la doçor de l’adoracion ; se pensava totjorn a son vedeu perdut, e avia gaire envèia d’espiar totas aquelas farabiòlas bonas per las femnas, los necis e los goiassons. Ten, onte eran los goiassons ? Pertant, d’abituda, ne’n perdian pas ‘na mijòla, de la television. Machinalament, lo pair Desfarjas espiet per la fenestra, e juste au moment que los Reis començavan de segre l’estela, defòra dins los bòscs ; quo era una pita lumiera que ‘nava, venia, pelucava e semblava l’apelar. Trapet son manteu, sa casqueta, faguet signe a sa femna e a Loïsson de lo segre e surteren dins la nuech sens ren dire. Tots tres se troberen leu sur lo sendareu que menava dins los bòscsvers quela pita lumiera que parpelejava totjorn. Marcheren sens dire un mot : tots tres sabian onte ‘navan, e çò que ‘navan trobar. ‘Riberen a la chabanòta recuberta de brodichas e de faugieras onte los buschairons gardavan lors utilhs. Espieren per lo calustron, e tots tres, silencios, pogueren veire, a la lumiera doça d’una lampa a òli, entre Joseton e Mariseta, dins la palha, lo vedeu retrobat.

Entreren tots tres en silenci, de las larmas dins los uelhs. La mair prenguet sa filha per la man, lo pair e son filh, e Loïsson 'trapet lo bocin de còrda que pendilhava au còu dau vedelon. E tots tres coleren dins la nuech vers lo vilatge illuminat, d'onte lur venia la ramplelada de las clòchas e las prumieras mesuras d'un vielh chant de Nadau : « Aquel que dona aus reis corona, glòria, palais, dins un estable plan miserable anuech se plai ». E dins l'aer doç, una votz que venia sabe pas d'onte disia : « Glòria a Diu au pus naut dau Ceu e Patz sur la Terra aus òmes de Bona Volontat... » E torneren a la maison, onte lo vedelon demoret per totjorn, entre sos dos amics Joseton e Mariseta.

Bon, e ben aura qu'avetz 'gut vòstre conte de Nadau e qu'essujatz enquera vòstres uelhs dau cuenh de vòstre mocha-nas, laissatz-me vos contar coma 'chabet l'afar dins la realitat.

Quand lo pair veguet la lumiera per la fenestra, bombet defòra en badar : «  A ! las charonhas, ne'n era segur ! ». E quante 'ribet a la chabanòta, quò fuguet pas per se botar de jamuelhs e santificar le Senhor : butit la pòrta d'un grand còp de pè, trapet lo Joseton per los piaus e l'i fotet dietz còps de cintura per las jarras nudas ; pueiprès, balhet un bon coble de chantaurelhas a la Mariseta( es doç per las femnas), faguet surtir Tetaron a grands còps de pè dins lo cuòl, e tornet menar tot son tropeu a la boria en credar que quò 'nava pas se passar entau, que las fessas avian pas 'chabat de lur pialar, e que los sotliers qu'esperavan dins la chaminéia sirian gaire emplits l'endoman matin. Tant qu'a Tetaron, vedeu de lach de prumièra qualitat, lo vint-e-sieis au matin, se'n anet pers son darnier viatge. E lo Desfarjas s'apasimet un pauc quand aguet dins la pòcha lo cheque de Tetaron. Nadau o pas Nadau, los afars son los afars.