Gramatica de l'occitan estandard - Florian VERNET

Gramatica de l'occitan estandard - Florian VERNET

Jos la direccion de Florian Vernet, un obratge resultat de dètz ans d’un trabalh collectiu menat pels membres de l’Academia Occitana – Consistòri del Gai Saber dins los domenis lexical, morfologic e sintaxic.


L'Academia Occitana nos balhar amb aquela gramatica lo resultat de 10 annadas d’estudis collectius sus la lenga occitana e sas varietats dins la continuitat del projècte de Loís Alibert. Los autors nos prepausan una « gramatica d’una lenga que totes los occitans, quin que siá lor parlar d’origina, comprenon sense dificultat quand parlan o quand escrivon, la mai adaptada sens dobte per donar als aprenents novèls una intrada pedagogicament realista [...], adaptable dins la seguida a tot contacte amb los parlars locals. »


La presenta gramatica es un obratge de basa destinat a totes los que vòlon conéisser, apréner e ensenhar la lenga occitana. Se fonda sus l’ensems de totas las varietats vivas enrasigadas sus l’espandi d’òc e parièrament sus la presa en compte de son istòria, dins la continuitat plan compresa del projècte de Loís Alibèrt.

Basada principalament suls parlars centrals intègra las variantas dels parlars periferics que permeton al diasistèma de fonccionar plenament.

Es una gramatica de la lenga occitana estandard e non la de tala o tala varietat particulara. Delà las realizacions diferentas, se vòl la gramatica de çò mai comun, mai universal, mai apte a religar entre eles los occitanofòns quina que siá lor practica, activa o passiva, orala o escrita, d’una varietat eiretada o apresa. [...]

Es la gramatica d’una lenga fidèla a sas realizacions passadas mas tanben preparada per abordar la modernitat e la neologia dins un projècte panoccitan clarament explicitat. Dona la prioritat a çò qu’es comun a totes dins una pontannada ont la transmission dirècta, per la família o per la societat, es venguda de mai en mai problematica. Favorís la communicacion e los escambis mai largs, a l’ora que son indispensables e que los parlars abandonats a las decisions localas e personalas tendon a divergir o a se veire objèctes de recomposicions azardosas.

Es la gramatica d’un estandard eficaç, d’un espleit de referéncia que deu permetre a las varietats en usatge d’escapar al localisme identitari, a de « dialèctes » arbitràriament reconstituïts e de mai en mai isolats unes dels autres, a la reduccion e a la parcellizacion del vocabulari, a la folclorizacion, a l’isolament e a la decadéncia.

Es la gramatica d’una Lenga, e non solament la d’un parlar particular, per legitime que siá a son nivèl, e en consequéncia es susceptibla d’establir una communicacion eficaça entre los occitans primièr, de ganhar lo respècte dels autres, e de donar a totes enveja de la veire capabla de crear e de se desvolopar, jos totas sas fòrmas.

Edicions Collègi d'Occitania / Academia Occitana.


L’autor:
Florian Vernet (Besièrs, 19 d’abril de 1941) es un lingüista, pedagòg e escrivan occitan. Foguèt professor d’occitan a l’Universitat Pau Valèri de Montpelhièr abans de prendre la retirada en 2006. Es tanben un dels membres de l’Acadèmia Occitana-Consistòri del Gai Saber e a l’encòp del conselh lingüistic del Congrès Permanent de la Lenga Occitana.


Articles de premsa:

Ua gramatica novèla
Le "Collègi d’Occitania" e l’ "Academia Occitana" (qu’an lor sèti a Tolosa) publican la Gramatica de l’occitan estandard, òbra collectiva bailejada pel lingüista Florian Vernet, professor emerit a l’Universitat Pau Valèri de Montpelhièr, conegut aitant per la qualitat de sos romans coma pel seriós e la pertinéncia de sos estudis sus l’occitan.
Aquesta gramatica es le resultat d’un trabalh de dètz ans menat pels especialistas de l’ "Academia occitana" (ont trobam les Ariegeses Andrieu Lagarda e Felip Carbona). Sa novetat ? Se fonda sus "l’estandard" : bastit sus l’ensemble dels parlars, sus çò qu’an de mès comun entre elis, e sus l’istòria de la lenga, es la fòrma de lenga mès correnta dins una comunitat lingüistica, son invariant.
Integrant donc l’idèa de "varietat", se presenta pas coma una fòrma exclusiva e sacralizada, mès coma un espleit de comunicacion comun a totis, un modèl per las varietats, pels apreneires qu’an pas de parlar precís de referéncia, coma per tot escrit scientific.
Article publiat lo 04/11/2020 dins La Depeche.

Lo Collègi d’Occitania ven de publicar una gramatica de l’occitan estandard
       Pensi ieu que nos fa besonh una lenga estandard. Avèm besonh d’una lenga per una comunicacion de massa sus l’ensems de l’espandi occitan. Sèm malurosament pas dins la situacion de las annadas setanta del sègle passat ont los militants pel reviscòl de la lenga, aviam a téner compte de la situacion dialectala e subretot de l’estacament qu’avián d’unes occitanofònes naturals per lor dialècte pròpri. A n’aquel moment, per s’adreiçar al monde, per atraire lor atencion -condicion sine qua non per lor far prene consciéncia de lor identitat-, caliá imperativament s’adreiçar a n’eles dins lor parlar, a l’iper particularisme prèp. Èra pas lo moment de solament corregir lo mendre de lors francismes sens passar per un martian.
         D’uèi, s’ausís pas mai parlar occitan per carrièras, e quitament pas suls mercats del país. Pr’aquò, fièras e mercats de vilatge e de vila foguèron los darrièrs endreches ont podiái, fa encara pas qu’un trentenat d’annadas ausir lo monde parlar e mercandejar naturalament en lenga nòstra. O podèm deplorar tant que voldrem, mas ara aquela epòca ont la lenga èra socializada, es darrèr nosaus. D’aquel punt de vista, los enemics de l’occitan an ganhat una batalha essenciala. Una batalha caporala per tuar la lenga, per l’escafar definitivament : o cal be reconéisser, an capitat la victòria de sa dessocializcion.
      S’avèm perdut una batalha, avèm pas perdut la guèrra ! An pas, ça que la, capitat a rompre la transmission lingüistica e, alavetz, a partir d’aquesta totes los espèrs son permeses. Mas nos cal ben far lo constat que se se parla e se transmet encara la lenga dins cèrtes mitans societals coma l’ensenhament e la cultura, a l’excepcion de qualques familhas militantas, la cadena intergeneracionala es estada trencada,. Aquò significa que los novèls parlants an apres la lenga dins de corses e pas totjorn amb de professors que la tenián del breç. Tòrni dire aicí qu’aqueles aprenents e aqueles passaires de lenga son d’ont mai meritòris qu’an degut far d’esfòrces colossals per l’aquesir. D’ont mai dins una societat ont la lenga, a l’ora d’ara, la cal anar cercar. Cal aver una granda volontat e una remarcabla fòrça d’esperit, en 2020, per decidir de voler aprene e parlar la lenga del país. Compte tengut que los novèls parlants an apres la lenga dins de corses, son pas pertocats per una exigéncia de voler imperativament « parlar coma la mameta », vist que la mameta lor a pas jamai parlat occitan. Es un fach e a partir d’aqueste nos cal bastir un avenidor.
      Perqué contunhar de negar los aprenents dins l’iper-dialectalisme ? Solide que nos demòra encara qualques escrivans enrasigats que tenon la lenga de l’ostal. Qu’aquestes contunhen de nos regalar de lor particularisme quand es pas exagerat e que demòra dins l’encastre de l’intercompreneson. Mas per l’avenidor avèm besonh d’una lenga de referéncia per totes los Occitans. Una lenga de larga comunicacion que siá ensenhada abans d’abordar eventualament qualques traches dialectals. Nos cal una lenga aisidament comprensibla per totòm. Emplegada per la premsa, per l’administracion quand aurem lo poder politic de mestrejar nòstra administracion. Una lenga comuna que permetrà la comunicacion sens jos-titolatge entre una Aranesa e un estatjant de las Vals Orientalas d’uèi encara dins l’Estat italian. Imaginem una fabrica de lavavaissèlas a Bordèu e una fabrica de bicicleta a Marselha que vendon lors produches dins Euròpa tota. Quand van redigir lors notícias d’utilizacion dins mantunas lengas, dins quina version serà l’occitana ? En gascon per lo lavavaissèla e en provençal per la bicicleta ? Çò pus simple es d’aver una lenga estandard coma l’an las autras lengas del monde. D’ont mai, tornem o dire, quand los occitanofònes son pas mai estacats a cap de dialècte. Me pensi qu’es pas la pena de perpetuar artificialament un espargiment inutil de la lenga. Perqué far un manual de matematicas en sièis versions ? Alara qu’estalviariam temps e argent a o far en occitan estandard.
[...]
Estrach de l'article de Sèrgi Viaule, lo 25 de novembre de 2020, dins Lo Lugarn.