La cosmocritica - Robèrt Lafont

La cosmocritica - Robèrt Lafont

Aquelas dètz istòrias per nòstre temps son un resumit de tota l'istòria de l'umanitat... o quasi, dempuèi l'origina de la vida (extrach çai sus) duscas a l'apocalipsi finala.  
Veiretz per exemple cossí las babaròtas son un brolhon del Creator (Lei babaròtas) e çò qu'arribèt d'un accelerator de particulas en construccion a Canjuers (La malaventura dau trauc negre). Aprendretz que l’Homo erectus èra pas fach per se tenir drech e que lo crani fossil trobat a Fontseguna èra lo d'un èsser a doble cervèl (L'òme de Fontsegunha)...  
Lo libre s'acaba sus una guèrra del petròli que vira en guèrra nucleara (Lo mond segon George W. Bush Jr).
Per astre, qualques umans subrevivon a la catastròfa, demest los quals lo narrator – evidentament, si que non, qual contariá tot aquò ? Mas, çò ditz, totas aquelas istòrias son pas que farivòlas.  
Farivòlas, vertadièrament ?

Poèta, filosòf e contaire, perfièchament al fial de l'actualitat d'aquela debuta de sègle 21, Robèrt Lafont nos confronta, lo risolet als pòts, al non-sens e al non-res de nòstre monde.

IEO Edicions.

L'autor:

Robèrt August Cesar Lafont (Robert Lafont en francés) (Nimes, 16 de març de 1923 - Florença (Itàlia), 24 de junh de 2009) èra un intellectuau occitan e pus particularament un lingüista, un escrivan, un istorian, un especialista de la literatura e un teorician politic. Èra una dei pus grandei figuras istoricas de l’occitanisme. Robèrt Lafont nasquèt dins una familha protestanta dau país de la Vaunaja dau costat de sa maire Alícia Virginia Noguièr. Après lo divòrci de sei parents anèt viure en cò de sos grands dins un vilatjon de l’èst de Nimes, Cauviçon. Partiguèt dins son adolescéncia en 1936 amb son paire, qu’èra foncionari de Finanças, a Lons-le-Saunier, e aquel exilh li faguèt recuperar mai fòrtament l’occitan.

Estrach:

Atal comença lo libre:
"Èra un tèms ont l'umanitat pensadissa e educada, que cèrca totjorn garrolha a l'òrdre naturau dei causas, se pausava una question gaire nòva, mai qu'amb lo progrès dei coneissenças veniá tissosa e mai angoissosa, en fasènt coma un trauc dins lo plen dau sabentitge : queta es l’origina de la vida ? Coma vai que nòstre planèta que vira colhon sus son orbita, dins un sistèma solar que Copernic a tan bèn mes a l’ora, aga recebut aquela beluga que tremuda la calama universala, lo bèu dormir dau minerau e lo sangflac dei placas continentalas e, non contènta de metre aqueu sabèm pas qué au cueu deis amibes que lei fai trefolir, se permet de giblar lo tèmps ai ratigàs de l’evolucion e, coma foguèt provat pèr lo sénher Darwin, amb una traça d’elipsoïd finís per faire una cacalausa e amb un morre de monina un sorire escalugant per la Rice." (p. 7).

Article critic:

Entre la molonada d’objèctes celèstes que nòstris èlhs umans pòden pas véser, les traucs negres fan partida dels mai fascinants. Res non s’escapa d’aquelis poses gravitacionals que s’esfondran sus elis metisses de contunh. E n’avèm un de gigant de trauc negre al centre de la galaxia, qu’un jorn se la chaparà benlèu ! Alavetz quand Bernadet, brave pastre de Provença, apren que le govèrn francés projècta la construccion d’un accelerator de particulas sul plan de Canjuers a fin de crear un trauc negre de laboratòri per l’entretustada d’un proton e d’un antiproton, au pren pas atal ! El e son boc – paura bèstia qu’aviá res demandat – partiràn en mission per empachar aquel projècte…
Aquí çò que nos conta Robèrt Lafont dins una de las dètz novèlas de La cosmocritica. Aquel títol fa referéncia a la teoria elaborada per Cornelius Gemma, astronòme, astrològue e medecin de Lovaina en Olanda al sègle XVI : segon aquesta, les cambiaments màgers del planeta e de las civilizacions èran anonciats per de catastròfas naturalas e de trebols socials que n’èran les signes critiques, coma les simptòmas d’una malautiá.
Es jos aquel punt de vista que Robèrt Lafont evòca la debuta del sègle XXI : entre revolucion tecnologica, inegalitats socialas, questionaments sus l’origina de la vida e páur del finimonde, cada raconte es tintat d’un umor afustat, quora negre, quora faceciós.
Amai i aprendretz cossí a un buste de Mariana la tintèina l’arrapèt de cantar Las filhas de Puèglaurenç en plen Palais Borbon !
Article de Yoann Algans, dins Lo Diari 76 dau 24 de novembre de 2023.