Sonets - Bernat Manciet

Sonets - Bernat Manciet

En 1996, quand Jorn publicava los sonets occitans de Bernat Manciet (1923-2005), èran ja mai o mens coneguts : un pichòt recuèlh en edicion confidenciala, agotat dempuèi d'ans e d'ans, de pèças o de tièras de pèças esparpalhadas dins de revistas sovent de mal trobar. Los legeires de Manciet sabián ça que la que s'atrobava aquí, jos una autra fòrma, e amb d'autras ambicions, quicòm que seriá coma l'equivalent de L'Enterrament a Sabres.

Aquel recuèlh de sonets alestit a l'intencion de Jorn per Manciet en version dins las doas lengas, occitanas puèi francesa, permetiá d'accedir de plan-pè a un univèrs poetic qu'espanta un còp de mai per sa coëréncia d'ensems e sa diversitat de las bèlas. Los sonets - mai de cent vint son estats recampats - per lor fòrma constrencha coma per l'infinitat de las variacions qu'aquela fòrma, paradoxalament, rend possiblas, apareisson coma lo còr viu d'una escritura en camin. Una votz unenca i nais, i fa l'experiéncia de las posturas sens nombre del mond e dels mots, bastís sos ressons a ela e sas palinodias, e aital ne finís pas de faire gisclar los imatges e las scènas que quitan pas de la poblar. Una soma poëtica qu'es primièr soma de lengatge incarnat, pasta e levam de paraula qu'esposan l'immensitat del mond sens bolièras.

Aquela reedicion, a l'identic de la de 1996, es estada sonhosament revista per Guiu Latry, companh afogat de l'òbra de l'escrivan de Sabres e son relector atentiu.

Reedicion 2023 (prumiera edicion: 1996). Amb una revirada francesa de l'autor.
Edicions Jorn.

L'autor:

Tota l’òbra de Bernat Manciet (1923-2005) es estada bastida a l’entorn de son vilatge de naissenàa, Sabres, dins la Granda Landa gascona, e del parlar « negre » d’aquela region, une varietat de gascon qu’el sachèt faire de son fonetisme pro especial, al long de las annadas, un estil vertadièr, e ma un mite autentic, en passar atal dirèctament del local al cosmic. Fòrça cultivat ; un temps diplomata après d’estudis a Bordèu puèi París, Manciet foguèt mai que degun l’òme d’un sol endrech e de pertot a l’encòp. Las foncions sieunas en Alemanha, puèi al Brasil, coma tota la part de sa vida passada abans e après a Sabres, sa coneissença granda del latin, del grec, de l’alemand e de las lengas ibericas, faguèron d’el la sintèsi viva de l’aiga e del fuòc, un « mostre d’originalitat », coma disiá son amic lo poèta e medievista Renat Nelli.

Dempuèi sos primièrs poèmas publicats dins la revista Reclams a la fin dels ans 1940, fins qu’a sa soma poëtica, L’Enterrament a Sabres, grand poèma a l’encòp epic e familièr ont son recampats totes los « paures » de la Lande, Manciet a pas quitat, a son biais, de desvolopar dins totas las direccions une escritura que se reconeis sul pic entre totas las autras. Poèta donc, autor d’un bèl vintenat de recuèlhs, foguèt tanben prosator, tant dins aquel roman pivelant que se ditz Lo Gojat de novembre, coma dins los brèus e remirables racontes autobiografics publicats en volum l a quita annada de sa mòrt : Casaus perduts. Assagista de bèla auçada, li devèm en particular, en francés, dos libres màgers : Le Triangle des Landes e Le Golfe de Gascogne, ont la granda Istòria e las somiariás del poèta se rejonhon voluptuosament. Dins la darrièra part de son existéncia, Manciet se faguèt d’un biais pro extraordinari diseire public de sas òbras, amb de musicians que sachèron se mesurar a l’auçada de sa paraula : Bernard Lubat, Michel Portal, Christian Vieussens, Dominique Regef, Beñat Achiary... l’an acompanhat, lo primièr mai que totes, dins una aventura que foguèt per el l’escasença de compausar de grands ensems verbals que la lectura i lèva res de sa fòrça d’evocacion. En parallèl, Manciet compausèt per lo teatre, amb de tèxtes ont los grands mites de l’Antiquitat (Orfèu, Ifigenia, Ulisses) o contemporanèus (lo torero El Yiyo) s’i fasián los personatges de sa legenda personala.

Apondrem per finir que Manciet, animator, d’ans e d’ans de tira, de la revista literària Òc, foguèt un descobreire màger de talents, en legeire atentiu e sens pietat que sabiá totjorn èstre per los autres coma per el.