Flors paganas - Joan-Glaudi PUECH - Cortetas de Mananca

Flors paganas - Joan-Glaudi PUECH - Cortetas de Mananca

De cronicas sovent agredoças, qu’an pas res de faire amb aqueles borgeses, aqueles arlèris, mai son benvolentas per las gents “a despart” que lor còr bèl lor deuriá evitar la solesa, l’umanitat foguèsse umana… amors pudicament avoadats, obsessions d’una vida, pentiments secrèts, monde que l’atge aflaquís…

Mananca ? Un autre nom, probable, per un vilatge de Luberon agantat per la gentrificacion, un vilatge que l’autor conei plan e ont, coma endacòm mai, nòstre monde va tròp de travers, d’un punt de vista uman, per se desrocar pas.

Aquestas vint e quatre "cronicas" vos faràn descobrir, d’un solstici d’estiu al seguent, mai d’un abitant del vilatge, òmes e femnas de totes atges, que las istòrias semblan independentas… d’istòrias totas simplas, o estranhas, o leugièras, o tragicas. Mas pauc a cha pauc, bonurs, amistats, amors, penas, remòrs, foliá… tot s’articula per formar un ensemble, "un tot de vidas que rajan".

Prefaci de Magali Bizot-Dargent.

1èr prèmi de literatura narrativa 2018 de la Val d’Aran: Un ensemble de racontes sensibles e prigondament umans, dins una lenga poëtica, qu'a plan ganhat son prèmi literari..

Edicion bilingüa (tèxtes francés e occitan provençau cap e cap.), IEO 06.

Institut d'Estudis Occitans dels Aups-Maritimas.

Veire lo segond tòme: En bosca de Pan

L'autor:

Joan-Glaudi Puech, nasquèt a Orlhac en 1962. A passat son enfança dins la bastida familhala, dins un ròde dau Cantal que li dison lo Carladès, aquel pichon comtat que per maridatge de Dolça de Carlat e de Provença, passèt a l’ostau de Barcelona. Faguèt puèi lo licèu a Rodés e n’enanèt viure a Tolosa. Aquí rescontrèt aquesta qu’anava venir sa molhèr. La seguiguèt au sieu en Provença.

Ara, resta dins lo país d’Ate. Es escrivan e institutor a Menèrba. A ja publicar un roman « Una pèira e un tamborin » (2013) escriu en occitan provençal.

Entre Carladès, Roèrgue, Tolosan, Pirenèus, Provença e Aups, tèn la consciença fonsa d’una meteissa identitat e la sentida d’una nafradura secrèta que legís dins lo país dempuei qu’es drollet e que de lònga ensaja de li botar mòts.

Estraches:

"Fasiá pro de temps ara que Jarjalha lo vièlh s’arrapava a la vida, tant e puei mai de temps que d’unei se figuravan aquí quauqua mascariá esconduda.
"Mai cu auriá pogut saupre la doça e tèuna desirança que cada jorn lo menava a passetons gòis e menudets, de clinons, tot risolier, d'un riset dau dedins, fins a la restanca oblidada a l’amont dau vilatge ?
"Tot arriba pasmens. E esto sera d’aquí, dins la tebesa d'una aureta d'estiu, causiguèt de s'alongar, de camba lassa, au mitan de l’ermàs onte de costuma s’esperlongava d’escondons, tròç a cha tròç, coma un raspós esparnhant sa candèla, convidant en sòmi la cara tant aimada que totjorn reviudava la paura campaneta de son còr."
(p. 53, La restanca oblidada).

---

Risiá. “Ben de segur que te remèti ! Perqué ?”
Aviá dich aquo coma se de ren non èra, coma se lo flume dau temps s’èra pas escolat.
Frederic èra anat passar quauquei jorns de congiet a l’ostau de la grand. L’ostau que veniá d’eiretar. Per lo durbir, per dire de lo faire alenar un pauc, per assecar lei parets, e assajar de se decidir. Vendre ? gardar ? E l’azard de son agenda l’i retrobèt a Sant Joan d’estiu.

Rebrondava la sebissa qu’amenaçava d’envaïr lo camin comunau (aviá reçauput una letra dau municipe per aquo, e lo cosin, que menava lo ben, o voliá plus faire,) quand la Josía passèt davans eu. N’aguèt lo batic?r e tanlèu aplantèt son prètzfach per prene lenga. Mai es ela que lo faguèt parlar. Preniá dei n?vas, voliá saupre de qu’èra devengut, ço que fasiá. Tota atencionada a son rac?nte, agachava lei floretas jaunas que creissián en ombrèlas sus lei ribas e que mai de la mitat èran ja passidas. Leis espepidonava dau regard, e, d’a vegadas, d’aicí d’ailà, coma fan la polalha quand pitan, ne’n derrabava un brot. Causissiá, segur, e lo sabiá faire. Dins sa man lo ramelet de trescalan se fasiá de mai en mai gr?s.

“As tornat per Sant Joan, que li venguèt tot d’una, alora benlèu que restaràs, ara!” S’enanèt puei, tala qu’èra apareguda; ombra silenciosa e furtiva, ambé sus sei bocas la traça d’un rire que s’esperlonguèt dins l’aire linde e lo cèu blau.

Sant Joan d’estiu, lo trescalan, la Josía! Coma vai qu’aguèsse oblidat tot aqu?, tant de temps ? Coma vai que l’aguèsse pas aguda vista dempuei ?

Es lo cosin que li donèt d’explicas, “ad-nutum”, e de son biais, quand passèt a miegjorn per l’aperitiu.

“La podiás pas veire que fai pas qu’un an qu’a tornada au sieu. Justament, tè, a la Sant Joan passada. Plorava lo marit, li baisava lei genolhs ! Es una masca, sas! Li saup faire ambé leis ?mes ! Te rendes c?mpte ? Son ?me, emai l’aguèsse quitat, li a pagat leis estudis ! E ela, de s’aplantar a la fin de son doctorat! “Se siam forviats !” que disiá, “Avèm seguit lei marridei dralhas, quasiment dempuei l’antiquitat !” Te rendes c?mpte ! Una dr?lla, un enfant dei bastidas, coma tu, coma ieu, parlar ansin au monde de la Facultat !

Enfin ... A tornada a l’ostau ... Es una masca te disi! Ieu, l’ai aguda vista un c?p, de nuech, qu’anava au B?sc dau Riu, vestida coma una puta de cinema, sas; escarpins, jupa corteta e debàs grasilhats! I deviá retrobar un aimador! N’i a un que li a bastit un ostau dei bèus a la vila! E ela! L’a totjorn! Es una masca te disi ! ”

Ne’n sachèt pas mai Frederic sus aquela escapada nuechenca. Èra pas de b?n crèire aqu?; retrobar un calinhaire dins lo b?sc dau riu, un endrech perdut, luench de la rota, seguir un drai?u sus mai d’un quilomètre ambé dei talons agulhas !

“Va sautar lo fu?c, anuech, ambé seis èrbas ?
- Mai aqu? es de l’an pebre, mon paure, se fai plus ! E puei a mai de cinquanta ans, coma v?s que saute lo fu?c, tant masca que siegue !”

Ansin lo sabiá pas, lo cosin, que l’avián ja agut fach ancian temps, ensems, totei dos . Es ela que li donava la man per passar lei flamas. Teniá dètz-e-uech ans e ela vint-e-un. S’èra maridada puei, quauquei setmanas après. Per Frederic siguèt sa darriera Sant Joan qu’ en septembre quitava lo país.

La seguissiá dins sei culhidas. “Sant Jan d’estiu, que li disiá Josía, lo jorn onte lo solèu es au pus naut e la saba mai vertuosa!” E de nuech sautavan lo fu?c ambé dei ponhats de trescalan dins lei mans, tot cridant ”Sant Joan la grana!”. Metián puei lei flors dins l’?li d’oliva, e eu montava lei botelhons sus la teulissa de la granja per que prenguèsson en plen lo solèu. Après quatre setmanas d’exposicion l’?li se fasiá roja. Ansin tota copadura seriá assecada e tota cremadura amaissada. I aviá tanben lo lentiscle, l’aladèrn, lo sambuc (se soveniá qu’èra per leis uelhs aquest), la farigola de segur, e d’autrei que dempuei n’aviá oblidat lo nom. “Èrbas paganas”, que disiá, ela. Èrbas que Frederic sabiá plus destriar.

Solet dins l’ostau vièlh, lumes amorçats, agachava per la fenèstra la linha sorna dei c?las sota la lugana, en bosca dei dos ? tres luzors que tremolarián encara, testim?nis vius d’un rituau ancian. Mai l’abséncia dei fu?cs a l’avalida, tant tèunes que serián estats dins la nuech banala, abolissiá lei remembres passats. Devistèt subran, dins lo clar-e-brun dei aubres dau camin, sa siloeta linja e plegadissa de bèstia fèra.

La seguiguèt de luench, pivelat e emmascat. Saupèt pas coma èra vestida, e de tot biais pauc li enchautava. Aguèsse cargat dei talons agulhas, fin finala, que seriá pas estada de tr?p entrepachada, talament landava, leugièra e escarrabilhada, sus la poncha deis pès.

Au fons d’una mata d’euses, ras la maire assecada dau riu, sota un cubèrt dei fuelhas dançarèlas, Josía raufelava, gemegava. E Frederic devinèt la redonesa d’una anca que mesclava la michor de sa carn au pètge lusent d’un aubre sota la claror lachosa d’un rai de luna. Lei dents de cadèla de la frema morsiguèron una brondilha bassa per estofar un crid.

Au B?sc dau Riu, i tornèt lendeman. Dins una esclargiera, senhorejava un pich?t sause blanc que teniá a l’escart romiàs e euses. Èra t?rt de pètge e fasiá coma una mena de banquet. Un liame de flors èra pausat aquí dessús que semblava treissat. S’i clinèt per sentir, mai lei perfums s’estent esvalits, ausèt un bais crent?s dau bot dei labras, bais que se faguèt subran bocada abramada, e despacientada tot au c?p, quand la sabor amara dau b?sc li tornèt encantar lo Monde.